18e eeuwse kleipijpen:
Morianen, Koningen, Huzaren en Dubbelgezichten
Een groep kleipijpjes staat hiernaast weergegeven. Ze zijn binnen een beperkt zoekgebied in het poldergebied rond de stad Gouda aangetroffen als bodemvondst. De pijpjes kunnen worden gedateerd als zijnde vroeg 18e eeuws.
In het begin van de 18e eeuw zijn al figuurpijpen geproduceerd door Goudse pijpenmakers. Met name de Goudse pijpenmaker Jan Boot heeft diverse van dit type gezichtspijpjes vervaardigd. De benamingen die we voor zulke pijpen bezigen is nogal divers. Er is voor veel typen kleipijpen (nog steeds) geen goede nomenclatuur opgesteld. Iedereen heeft zo zijn specifieke benaming om duidelijk te maken over wat voor een pijp men het heeft. Daar doe ik dan ook maar mee. Er zijn moriaankopjes, koningpijpjes en verder huzaarpijpjes en dubbelgezichten, ook wel Januskopjes genoemd.
Overzicht van in en rond Gouda gevonden vroeg 18e eeuwse Koningspijpjes, dubbelgezichten, huzaarpijpen en turkenkopjes.
Moriaanpijpen
Moriaanpijpje.
18e eeuw
Moriaanpijpje van voren.
18e eeuw
Moriaanpijpje van opzij.
18e eeuw
Twee moriaanpijpjes. 18e eeuw
Moriaanpijpje (ds26FM1528) van voren en opzij. 18e eeuw maar is gemaakt na 1740 want het bijmerk van Gouda staat aan twee kanten op de hiel.
Bodemvondst omgeving Gouda.
Nog twee moriaanpijpjes van voren en opzij. 18e eeuw
Moriaanpijpjes (Lade12FM13) van voren en opzij. 18e eeuw maar is gemaakt na 1740 want het bijmerk van Gouda staat aan de
zijkant op de hiel. Vindplaats: Noord-Holland.
Moriaanpijpje (Ds16FM16) van voren en opzij. Hielmerk: CMF. Pijpenmaker: onbekend. 1700-1730.
Vindplaats: Reeuwijk Reeuwijkse Hout.
Figurale kleipijp (ds26FM509) met een turkenkop en tekst langs de ketelopening. KRIJN DIRKSE VORMMAKER. Dit bedrijf maakte ook pijpvormen. Vroeg 18e eeuw. Goudse pijpenmaker Crijn Dirksz. Veverloo. Bodemvondst Reeuwijk Reeuwijkse Hout.
Konings-kleipijpjes vroeg 18e eeuw
Een andere variant is iets groter van formaat, en staat hiernaast afgebeeld. Het is vermoedelijk de afbeelding van Mary Stuart, waar Willem III in 1677 mee trouwde met als doel om de banden met Engeland te versterken. De pijpenkop heeft een hielmerk, maar dat is nogal vaag. De voorstelling ervan lijkt op een menselijk persoon. Het gaat waarschijnlijk om een in Gouda gemaakte kleipijp.
Kleipijp (Ds16FM) Koningspijp
18e eeuw
Vindplaats: Waddinxveen polder Bloemendaal
Hoewel als fragment (ds26FMgeennummer) lijkt ook dit kleipijpje erg op een voorstelling van een Koninklijk persoon.
Vroeg 18e eeuw. Bodemvondst Moordrecht langs kanaal.
Verschillende turken- of Koningspijpjes, weer net iets anders van afbeelding, en hieronder afgebeeld bestaan ook. Gemaakt uit een andere pijpenmal als de hierboven afgebeelde exemplaren. Het zou hier wel eens kunnen gaan om de voorstelling van Willem III, die met Mary Stuart van Engeland getrouwd was. Soms staat er een merk op, de gekroonde IB. De maker van de kleipijp is de Goudse pijpenmaker Jan Boot. Hij had dit merk tussen 1696-1746 in eigendom. Ook staat er nog een vogel afgebeeld, een ooievaar of reiger.
Koningspijpje(part verz) gemerkt met het merk gekroonde IB van de Goudse pijpenmaker Jan Boot. Aan de andere kant van de pijpenkop de afbeelding van een vogel. 18e eeuw. Bodemvondst omgeving Gouda.
koningspijpje(part verz) gemerkt met een stoel. Als maker komt in aanmerking Reinier Jeroenz. Reijnhart, werkzaam van
1702 tot 1721/1745. Bodemvondst Gouda.
Koningspijpje (ds26FM787) gemerkt met het merk gekroonde IB van de Goudse pijpenmaker Jan Arienszn Boot. Aan de andere kant van de pijpenkop de afbeelding van een vogel w.s. een ooievaar of duif. 18e eeuw. Vindplaats: niet bekend.
Koningspijpje(AK) Gemerkt met IB gekroond en aan de andere kant een Ooievaar. Pijpmaker Jan Arienszn Boot.
Bodemvondst omgeving Gouda.
Huzaarpijpen
Drie verschillende 18e eeuwse huzaarpijpjes(part verz). Niet gemerkt of hielmerk ontbrekend.
18e eeuwse Goudse kleipijp fragment( ds16FM13 ) met het gezicht van een huzaar en stukje bewerkt steel. Pijp heeft geen hielmerk.
Vindplaats: Reeuwijk omgeving.
18e eeuwse Goudse kleipijp( ds30FM1174 ) met het gezicht van een huzaar. Hielmerkje niet goed leesbaar.
Vindplaats: Reeuwijk Nieuwdorperweg.
Huzarenpijp(part verz) Gorinchem. IVW (Jan van Wouw)
18e eeuw
Huzarenpijp
Alphen a/d Rijn. 18e eeuw
Kleipijp (part verz)vervaardigd in Gorinchem door de pijpmaker Jan Ophuyzen (IOH).
2e helft 18e eeuw.
Kleipijp(part verz) vervaardigd in Gorinchem door de pijpmaker Wouter Groeneberg(WG). 2e helft 18e eeuw.
Bodemvondst Noord-Holland.
Kleipijp (DS22FM10) met de afbeelding van een huzaar. Vervaardigd in Gorinchem door de pijpmaker Jan Ophuyzen (IOH).
2e helft 18e eeuw. Bodemvondst: Noord-
18e eeuwse Goudse kleipijp(part verz) met het gezicht van een huzaar. Merk het hoefijzer.
1754 - 1759. Jacob Nieuwveld
18e eeuwse Goudse kleipijp( ds30FM702) met het gezicht van een huzaar en twee soldaten. Hielmerk: Leeuw in Hollandse tuin van de
Goudse pijpenmaker Frans Verzijl. 1740-1770. Vindplaats: Gouda Raam
Kleipijp fragment.(Ds16FM15) met het gezicht van een huzaar. Soldaten ontbreken. Hielmerk fruitben van de
Goudse pijpenmaker Jan Nieuwveld. 1740-1770. Vindplaats: Reeuwijk omg.
18e eeuwse Goudse kleipijp( AK) met het gezicht van een huzaar. Hielmerk: Fruitben van de Goudse pijpenmaker Jan Nieuwveld.
1740-1770. Vindplaats: Provincie Utrecht.
18e eeuwse Goudse kleipijp( Ds16FM002) met het gezicht van een huzaar met de tekst HOESAAR. Hielmerk: Zeeuwse Rijksdaalder van de Goudse pijpenmaker Willem Boot. 1745-1760. Vindplaats: Gouda polder Bloemendaal geluidswal bij RW A-12.
18e eeuwse Goudse kleipijp( Ds16FM010) met het gezicht van een huzaar. Met aan twee kanten achterzijde ketel een soldaat. Hielmerk: Leeuw in de Hollandse Tuin van de Goudse pijpenmaker Frans Verzijl. 1740-1770. Vindplaats: Gouda-omgeving.
18e eeuwse Goudse kleipijp( Ds16FM011) met het gezicht van een huzaar. Hielmerk: De Fruitben van de Goudse pijpenmaker Jan Nieuwveld. Wapenschilden in de kroon. Midden 18e eeuw.
Vindplaats: Gouda-omgeving.
18e eeuwse Goudse kleipijp( Ds16FM012) met het gezicht van een huzaar. Hielmerk: W gekroond van Goudse pijpenmaker Klaas Roos of zijn weduwe. 1750-1773.
Vindplaats: Gouda-omgeving.
Kleipijp (lade66FM30) Figuraal met de voorstelling van een huzaar. Met diverse Provinciewapens waaronder ook het Goudse stadswapen.
Gouda. 1740-1780. Hielmerk: fruitben. Pijpenmaker: Jan Nieuwveld
Vindplaats: Uit de handel
18e eeuwse Goudse kleipijp fragment( Ds16FM14) met het gezicht van een huzaar. Boven het gezicht o.a. het wapen van Gouda.
Hielmerk: Fruitben van de Goudse pijpenmaker Jan Nieuwveld.
Vindplaats: Gouda omgeving.
18e eeuwse Dubbelgezichten ofwel Januskoppen
Kleipijp met dubbelgezicht.
Niet gemerkt.
Vindplaats: Gouda en polders bij Gouda.
Kleipijp met dubbelgezicht.
Niet gemerkt.
Vindplaats: Gouda en polders bij Gouda.
Kleipijp (lade12FM4)met dubbelgezicht.
Niet gemerkt. 1e helft 18e eeuw.
Vindplaats: Noord-Holland.
Kleipijp (ds3PRFM024) met dubbelgezicht. Niet gemerkt. Gouda. 1e kwart 18e eeuw.
Vindplaats: Gouda/omgeving.
Opmerking: Er zijn ook dubbelgezichts pijpen met de initialen IB van de pijpenmaker Jan Boot bekend
Kleipijp (SS39) met dubbelgezicht. Niet gemerkt. Gouda. 1e kwart 18e eeuw.
Vindplaats: Gouda/omgeving.
Opmerking: Er zijn ook dubbelgezichtspijpen met de initialen IB van de pijpenmaker Jan Boot bekend
Kleipijp (ds26FM634) met dubbelgezicht. Niet gemerkt. 1e kwart 18e eeuw. Vindplaats: niet bekend.
Opmerking: Er zijn ook dubbelgezicht pijpen met de initialen IB van de pijpenmaker Jan Boot bekend
Kleipijp (ds26FM1163) met dubbelgezicht. Bovenaan met de tekst KVD en het jaartal 1703.
Goudse pijpenmaker Crijn Dirksz. Veverloo.
Bodemvondst Waddinxveen Zuidplaspolder.
Nog eenzelfde kleipijp (ds26FM400) met dubbelgezicht. Bovenaan met de tekst KVD en het jaartal 1703.
Goudse pijpenmaker Crijn Dirksz. Veverloo.
Bodemvondst poldergebied bij Reeuwijk.
Kleipijp (AK) met dubbelgezicht man/vrouw. 1e helft 18e eeuw. Vindplaats: onbekend
Kleipijp (lade12FM6)met dubbelgezicht man/vrouw. 1e helft 18e eeuw. Niet gemerkt. Vindplaats: Noord-Holland
Kleipijp fragment (Ds51FM10)met dubbelgezicht man/vrouw. 1e helft 18e eeuw. Niet gemerkt. Vindplaats: Gouda omgeving.
Kleipijp fragment (Ds51FM11)met dubbelgezicht man/vrouw. 1e helft 18e eeuw. Niet gemerkt. Vindplaats: Gouda omgeving.
Kleipijp fragment (Ds51FM12)met dubbelgezicht man/vrouw. 1e helft 18e eeuw. Gemerkt: IB. Pijpenmaker: Jan Ariensz Boot. Vindplaats: Gouda omgeving.
Kleipijp fragment (Ds51FM13)met dubbelgezicht man/vrouw.
1703. Hielmerk: boom. Pijpenmaker: Krijn Dircksz. Veverloo
Vindplaats: Gouda omgeving.
